We zijn een onrustig volk. Altijd bezig, altijd onderweg. Ook ons taalgebruik laat dat zien. Zo is het gebruik van ‘naar’ populair, vaak in combinatie met ‘toe’. Ook als dat helemaal niet past. Dat levert narigheid op in teksten. Kernwaarden komen erdoor in de knel, zoals blijkt uit een nieuwsbrief van NS.
NS schrijft in een nieuwsbrief dat er in 2020 een tone of voice is ontwikkeld; een eigen schrijfstijlboek. Daarin staat aan welke richtlijnen teksten van NS moeten voldoen, zodat ze het imago van NS uitdragen en ondersteunen. In de woorden van NS: “hoe we in communicatie naar reizigers willen klinken”. En daar ontspoort de boel al meteen. Ik snap best dat NS graag onderweg wil zijn, maar de zinsnede ‘communicatie naar reizigers’ ondersteunt nou niet echt de kernwaarden.
‘Naar’ veroorzaakt narigheid
Met het voorzetsel ‘naar’ druk je een richting of bestemming uit of een streven, zoals blijkt uit de Hollandse evergreen “We gaan naar Zandvoort, al aan de zee.” Ook in overdrachtelijke zin kun je ergens naartoe gaan, bijvoorbeeld ‘naar de Filistijnen, naar de gallemiezen’. Verder kun je naar iets streven, denk aan een eerlijkere handel, en naar iets speuren, zoals in ‘we zoeken naar een passende oplossing’ en ‘onderzoek doen naar klimaatverandering’. En ‘naar’ kan wijzen op iets wat richting geeft, zoals ‘naar eer en geweten, naar eigen inzicht’.
Met ‘communicatie naar reizigers’ wil NS kennelijk uitdrukken dat de reiziger de bestemming van die communicatie is. Dat is op z’n minst weinig trefzeker en bovendien nogal ongelukkig voor een bedrijf als NS. Ik hoor de luidsprekers op het perron al schallen: ‘De communicatie naar reizigers gaat vandaag niet verder dan station Amersfoort’. Maar het maakt bovenal duidelijk dat NS kennelijk communicatie beschouwt als eenrichtingsverkeer. Niet luisteren, alleen zenden. De vaste combinatie is namelijk ‘communiceren met’, omdat communicatie altijd plaatsvindt tussen twee of meer personen of groepen. Communicatie is interactie.
Narigheid met kernwaarden
NS staat overigens niet alleen met haar narigheid. Ook gemeenten en overheidsdiensten strooien gretig ‘naar de burgers toe’ in hun teksten. Dat wekt de indruk dat ze een soort op-goed-gelukbeleid in de richting van burgers kieperen en dan maar zien wat ervan terecht komt. En met de veelgebruikte tautologie ‘ontwikkelingen naar de toekomst toe’ geven talloze bedrijven en organisaties aan dat ontwikkelingen bij hen klaarblijkelijk net zo goed terug in de tijd kunnen gaan. Dat geeft weer een heel andere kijk op het begrip ‘reversed engineering’.
Bedrijven hebben vaak fraai geformuleerde kernwaarden. Die zijn een richtlijn voor alle handelingen en uitingen van een bedrijf. Stroken die niet met de kernwaarden, dan worden die kernwaarden loze kreten. Een van de kernwaarden van NS is: ‘open’. Alleen al daarom zou ‘communiceren met de reiziger’ dwingend in de tone of voice van NS moeten staan.
Ik ben benieuwd. Als treinfan stap ik, zodra de omstandigheden het mogelijk maken, graag weer in op weg naar een binnenlandse of buitenlandse bestemming. Daarbij hoop ik op zo min mogelijk narigheid, zowel op het spoor als in de communicatie.