Dat het klimaat een steeds hotter topic is, hebben we gemerkt afgelopen zomer. Na alle weersextremen worstelen media en meteorologische diensten met het vinden van de juiste term om te duiden wat er gaande is. Maar geeft de gekozen klimaattaal de situatie wel juist weer?
Het begon allemaal met klimaatopwarming. Dat bleek al rap een zeer ongelukkige kreet, mede door de verwarring over de begrippen ‘weer’ en ‘klimaat’. Het werd immers helemaal niet geleidelijk warmer. We konden in Nederland gewoon af en toe schaatsen en tot ver in het voorjaar was er nachtvorst. Hoezo ‘opwarming’? Daarnaast klonk het best gezellig: wie kan er nou tegen een beetje opwarming zijn?
Klimaatverandering: van alle tijden
Toen kwam ‘klimaatverandering’. Het is een wetenschappelijk verantwoorde term, die het KNMI nog altijd verkiest boven andere. Ook internationaal is er een voorkeur voor die neutrale aanduiding. Hij zit zelfs in de naam van het VN-panel erover: het International Panel on Climate Change. Tegelijk is het een ‘vleesch-noch-visch’-begrip, waar ieder kamp zijn eigen gelijk mee kan staven. De een beweert doodleuk dat het klimaat altijd al verandert, van ijstijd naar subtropisch en weer terug, en dat er dus niets nieuws onder de brandende zon is. De ander beweert net zo hard dat die verandering juist onnatuurlijk, ongewoon en bijzonder verontrustend is.
Grootste kritiekpunt op deze term is dat die de mens als veroorzaker onderbelicht laat, net als de urgentie. ‘Klimaatverandering’ doet vermoeden dat het met een beetje getechneut allemaal goed te doen is. Aircootje ophangen, regenwater opvangen, regelmatig drinken en verder vooral genieten van de steeds warmere zomers.
Klimaatverstoring of -crisis: verontrustende oproep tot actie
De Vlaamse weervrouw Jill Peeters koos een paar jaar terug voor ‘klimaatverstoring’. Al veel accuratere klimaattaal, die duidelijk maakt dat we een klimaatsysteem in de war aan het schoppen zijn. De term ‘verstoring’ impliceert daarnaast de mogelijkheid om terug te keren naar de normale situatie. Zoals trein- of vliegverkeer verstoord kan raken. Dat, zo legde ze uit, zou moeten aanzetten tot actie.
Anderen gaan een forse stap verder. De Engelse krant the Guardian bijvoorbeeld spreekt consequent van een klimaatnoodsituatie en een klimaatcrisis. Net als Greta Thunberg, die in die krant schrijft:
Climate change has become a crisis sooner than expected.
So many of the researchers I’ve spoken to have said that they were shocked
to witness how quickly it is escalating.
Een crisis vraagt hoge prioriteit en acute ingrepen. En dat is precies het idee achter de term. We moeten nu daadkrachtig actie ondernemen voordat de situatie compleet uit de hand loopt. Gebeurt dat niet, dan….
Klimaatontwrichting: prepare for impact
Jill Peeters ontleende haar ‘klimaatverstoring’ aan het Engelse ‘climate disruption’. Een andere vertaling daarvan is: klimaatontwrichting. En misschien is die term het meest accuraat. Klimaatwetenschappers hebben afgelopen zomer toegegeven dat het akkoord van Parijs een gepasseerd station is. We schieten voorbij de 1,5 graad opwarming. Meer dan 2 graden komt zelfs in zicht. Klimaatdeskundigen zeggen daarover dat dat Terra Incognita is. We kennen de consequenties ervan niet, we weten alleen dat die niet fraai zullen zijn. Zorgen dat het niet nóg erger wordt, is het eerste wat moet gebeuren. En verder: ons voorbereiden. Ingenieursbureau Deltares heeft al vier strategieën ontwikkeld voor Nederland wanneer ons het water aan de lippen staat.
Laten we ons zelfgecreëerde beest voortaan bij de naam noemen: klimaatontwrichting. Hopelijk dat dan de urgentie eindelijk doordringt tot tussen de oren van beleidsmakers. Voor de uitleg van deze klimaatduiding heb ik een aardige afkorting: KNMI. Dat staat voor Klimaatverandering Niet Meer Indambaar.