We vieren uitbundig Koningsdag, maar tegelijkertijd slinkt de steun voor het koningshuis. Misschien is het tijd om die ambivalente houding tegenover onze monarchie accurater uit te drukken in onze taal.
Koningsdag 2022 was weer als vanouds. Kleedjesmarkten, muziekfestivals en straten vol oranjegetooide mensen. Waar op een gewone doordeweekse dag medelanders elkaar om de meest luttele akkefietjes al naar het leven staan, heerst er op Koningsdag een gevoel van onderlinge verbondenheid. Een gemoedelijke wapenstilstand van één dag, waarop zelfs André Rieu opeens best acceptabel klinkt. Trots vernemen we op het late journaal dat in het buitenland met opgetrokken wenkbrauwen – en de nodige afgunst – naar onze dag van nationale eenheid wordt gekeken, en bij menig borreltafel klinkt dan onder de knusse terrasverwarmer zowaar een ietwat beschonken ‘Leve de koning!’
Nationale kostenpost
En dat terwijl de steun voor de koning gestaag afneemt. Zijn populariteit blijkt historisch laag: slechts 47 % van de bevolking geeft aan vertrouwen te hebben in Willem-Alexander als koning, terwijl de steun voor de monarchie als staatsvorm blijft bungelen op zo’n 58 %. Dat rechtvaardigt de vraag in hoeverre de kwalificatie ‘monarchie’ ons nog past. Die monarchie van ons is immers niets meer dan een ceremonieel overblijfsel van een feodale maatschappij, waarbij de aan de koning gelieerde adel de touwtjes stevig in handen had. Vandaag de dag leven we in een parlementaire democratie en beschouwen velen het koninklijk huis vooral als een nationale kostenpost, die slechts ten dele wordt terugverdiend door roddelbladen en -sites dankzij fotomomenten en koninklijke missers in de categorie ‘een beetje dom’. En via economische missies naar landen waar de koning nog op 19e-eeuws respect kan rekenen, waarover wij dan weer onze wenkbrauwen optrekken.
Nieuwe staatsvorm: de monarkwie
Ons koningshuis is goedbeschouwd een relikwie: een restant van een ooit heilig instituut dat louter als vorm voortbestaat. Eén keer per jaar vindt nog de publieke verering plaats met bijbehorende feestelijkheden: Koningsdag. De rest van het jaar wordt het zorgvuldig bewaard in oude kastelen en buitenhuizen, en politiek bewaakt. Ik zou er dan ook voor willen pleiten om de naam van onze staatsvorm te veranderen van ‘monarchie’ naar ‘monarkwie’: een contaminatie van monarchie en relikwie. Zo weet iedereen hoe de vork in de steel zit: we zijn niet van gisteren, behalve op die ene dag in het jaar.
Uiteraard moet mijn voorstel nog wel door de Tweede en Eerste Kamer, maar daar is vast en zeker een politieke partij voor te vinden. Zijn die hordes eenmaal genomen, dan heeft mijn voorgestelde staatsvormwijziging alleen nog even bekrachtiging nodig. Uiteraard bij koninklijk besluit.