Verwarrende verwijzingen leveren vaak een vreemde formulering op. Zoals in een nieuwsbericht van de NOS over hoogwater in ons land deze winter. De hoge waterstanden in de rivieren zorgden voor penibele situaties. Er moesten snel maatregelen worden genomen en keuzes gemaakt. Men koos daarbij soms voor zeer uitzonderlijke maatregelen. Zo meldde NOS Nieuws dat Rijkswaterstaat en de waterschappen maar zelf op de dijken waren gaan zitten.
Er kwam in het weekend van 6 januari alweer een hoogwatergolf aan vanuit het achterland. Tot dan toe ging het goed en deden de dijken waarvoor ze zijn aangelegd: het water binnen de rivierbedding houden. Toch leek er sprake van enige paniek bij de dijkbeheerders en -bewakers. Ze beweerden dat alles onder controle was, maar ze waren er duidelijk niet gerust op. Althans, dat maakte ik op uit een bericht in het liveblog van NOS Nieuws van 5 januari over het hoge waterpeil. Daarin vertelt een woordvoerder van Rijkswaterstaat namelijk:
‘De dijken zijn berekend op een veel hogere waterstand en kunnen dat aan. Natuurlijk zitten wij en de waterschappen erbovenop, maar de situatie is stabiel.’
Onbedoeld ongelukkig
Het lijkt me een ongelukkige situatie voor de werknemers. Het is in ieder geval een ongelukkige volgorde van zinnen. Het woordje ‘er’ in de uitdrukking ‘erbovenop zitten’ verwijst nu namelijk naar de dijken. De schrijver van dit stukje had in dit geval beter niet kunnen citeren, maar in eigen woorden moeten vatten wat de woordvoerder bedoelde.
Het gaat wel vaker mis met verwijzingen in een zin. In de meeste gevallen ontstaat daardoor een betekenis die de schrijver nooit had bedoeld. En dat levert verwarring op bij de lezer. Zoals bij de zin die een medewerker van de klantenservice van een waterleveringsbedrijf schreef. Hij reageerde op een verzoek om kwijtschelding van een forse aanslag die iemand had ontvangen vanwege een lekkage aan de waterleiding in huis. De brievenschrijfster kreeg te lezen: ‘U voldoet niet aan de voorwaarden voor een lekkage’. Het zal je maar gezegd worden. Wat de schrijver bedoelde: De lekkage bij u in huis voldoet niet aan onze voorwaarden voor aansprakelijkheid.
Onverwachte verklaring
Ook de plaats van bepalingen in de zin speelt een rol. Staat een bepaling niet op de juiste plek, dan verwijst ‘ie opeens naar iets anders. Zo las ik laatst op een informatiebord van Staatsbosbeheer een onverwachte verklaring voor het gegeven dat de eerste landbouwers ons land na de late steentijd weer verlieten. Archeologen en historici weten niet waardoor dat komt. Staatsbosbeheer kennelijk wel: de eerste bewoners vonden landbouw maar uitputtend. Het informatiebord vermeldt namelijk:
‘Ze kapten stukken bos om akkers aan te leggen, die ze jaren later uitgeput achterlieten.’
Door er twee zinnen van te maken, is deze onwetenschappelijke claim te herstellen: ‘Ze kapten stukken bos om akkers aan te leggen. Jaren later lieten ze de uitgeputte akkers weer achter.’
Voorkom vreemde beweringen, verwarrende mededelingen of tekstuele onhandigheden door verkeerde verwijzingen in je tekst . Check je tekst en kijk of de verwijzingen kloppen. Of laat je tekst controleren.